Reforma e Sistemit Pensional
Implementimi i reformės sė sistemit pensional ka si rezultat transferimin e pėrgjegjėsisė mbi punėdhėnėsit dhe mbi tė punėsuarit nė mėnyrė indirekte, me qėllim qė Pensioni tė arrijė njė standard tė kėnaqshėm.
Rregullorja e UNIMK-ut mbi Pensionet 2001/35 dhe nė vazdhdim Rregullorja 2005/20, dhe ne vazhdim ligji 04-L-101 e ka mundėsuar ndryshimin e sistemit pensional qė ndahet nė tri shtylla.Shtylla e parė pėrbėhet nga njė pension qė financohet nga buxheti i Kosovės, qė ėshtė i njėjtė pėr tė dy gjinitė.
Mosha pėr tė fituar tė drejtėn pėr pensionim ėshtė 65 vjet. Pėr shkak tė mungesės sė shtyllės sė parė sipas klasifikimit qė e bėn Banka Botėrore nė Kosovė ka qenė e nevojshme tė themelohet njė fond pensional qė do tė mbulojė zbrazėtirat e shtyllės sė parė.Nė vitin 2002 nė Kosovė themelohet KPST (Trusti i Kursimeve Pensionuese tė Kosovės) i cili e mbulon kėtė zbrazėtirė dhe funksionon nė bazė tė skemės obligative. Si plotėsim i reformės pensionale, Rregullorja 2005/20 ka paraparė edhe themelimin e fondeve suplementare tė punėdhėnėsit dhe tė fondeve suplementare individuale.Kėto fonde formojnė shtyllėn e tretė, e cila pėrkrahet nga shteti pėrmes lehtėsirave tatimore pėr punėdhėnėsin dhe tė punėsuarit qė kursejnė nė kėtė skemė.
Kjo ngrit rolin e shtyllės sė tretė - sigurimin suplementar tė pensioneve, i cili lehtėson llojet e tjera tė sigurimit pensional dhe transferon pėrgjegjėsinė duke siguruar pension adekuat mbi punėdhėnėsit dhe tė punėsuarit e vet. Shtylla e tretė pėrkrahet nga shteti nėpėrmes lėhtesive tė mėdha tatimore.
Sigurimi suplementar pensional ėshtė pjesė integruese nė politikėn e rrogės nė njė ndėrmarrje/institucion
Sigurimi suplemenar pensional do tė jetė pėrgjegjėsi i punėdhėseve dhe i punėtorėve tė vet. Ata , veē kėsaj, duhet tė kyēen nė planin pensional, i cili mund tė jetė i menaxhuar ( administruar) nga institituconet financiare sikur qė janė kompanitė e specializuara pėr pensione.Sigurimi kolektiv suplementar pensional i parasheh lehtėsirat tatimore pėr punėdhėnėsit gjithashtu edhe pėr punėmarrėsit. Veē kėsaj, sigurimi pensional mund tė integrohet nė bonusin e punėdhėnėsit dhe mund tė jetė njė element i motivimit pėr punėtorėt, siē konsiderohet si njė shtesė e rrogės.
Implementimi i sistemit tė ri pensional ėshtė hap i parė i reformės sė pensioneve.Nė tė ardhmen, sigurimi suplementar vullnetar i pensioneve do tė pėrfaqėsojė njė pjesė me tė madhe tė burimeve tė pensionit
Shtyllat pensionale ne Kosovė
Shtylla e parė:
Ėshtė Pension bazė ku qeveria e Kosovės nga buxheti i saj i paguan pension ēdo qytetari tė Kosovės mbi 65 vjet.
Shtylla e dytė:
Pensioni i kursimeve individuale-qe eshte kontribut i detyrueshem ne TRUST (5% punėdhėnėsi 5% punonjėsi)
Shtylla e tretė:
Sistemi i pensioneve suplementare tė stimuluar nga lehtėsimet tatimore.
Ka dy lloje tė fondeve suplementare:
Fondi suplementar i punėdhėnėsve
Fondi suplementar individual (FONDI)